LỄ HỘI OBON Ở NHẬT BẢN

お盆まつり

LỄ HỘI OBON Ở NHẬT BẢN

Đất nước Nhật Bản là một trong những quốc gia Châu Á mang nhiều nét văn hóa đặc sắc. Nhiều lễ hội và nghi lễ độc đáo đã hình thành nên một đất nước có bề dày về lịch sử văn hóa. Mỗi ngày lễ đều có một ý nghĩa vô cùng đặc biệt đối với người Nhật. Dù lớn hay nhỏ, chúng đều được người Nhật chuẩn bị kỹ lưỡng, công phu và trình diễn một cách độc đáo nhất và tạo ra sự long trọng cũng như làm nổi bật lên sự đặc trưng của các ngày lễ. Nếu như Việt Nam có Lễ hội Vu Lan thì Nhật Bản cũng có một ngày tương tự là Lễ hội Obon. Đây là lễ hội mùa hè của Nhật Bản, thường được tổ chức vào ngày 15 tháng 8 hàng năm, nhằm tri ân và biết ơn với cha mẹ, tổ tiên. Đây cũng là dịp đoàn tụ gia đình và rất quan trọng đối với tín ngưỡng tâm linh và tôn giáo của người Nhật. Nào, hãy cùng Kiến Minh tìm hiểu thêm về Lễ hội Obon nhé!

1. Nguồn gốc của lễ hội Obon ở Nhật Bản

Lễ hội Obon hay còn gọi là lễ hội của những con thuyền xuất hiện ở Nhật Bản cách đây hơn 500 năm và gắn với một câu chuyện liên quan đến Phật giáo. Nguồn gốc của Obon bắt nguồn từ một người đàn ông tên là Mokuren.

Mokuren là một đệ tử Phật gia đã tu hành nhiều năm và mang trong mình nhiều phép thuật cao siêu. Khi có được pháp lực đủ lớn, anh ta muốn tìm linh hồn của người mẹ đã chết trẻ để đền đáp công ơn sinh thành của bà. Khi tìm được linh hồn mẹ, ông mới biết mẹ đã bị đày xuống địa ngục và chịu rất nhiều những đau khổ do những tội lỗi mà bà đã gây ra lúc còn sống.

Vì quá xót xa cho người mẹ của mình mà ông đã tìm đến Phật Tổ để cầu xin và tìm cách giải thoát cho linh hồn người mẹ. Khi Đức Phật thấy được lòng hiếu thảo của Mokuren ngài đã cảm động và chỉ cho ông cách để cứu mẹ của mình là chuẩn bị lễ vật để cúng cho các nhà tu đang tu hành trong dương gian vào ngày 15 tháng 7 âm lịch. Sau khi lễ cúng hoàn thành, linh hồn của mẹ ông đã được siêu thoát. Do quá cảm động nên ông đã nhảy múa hết sức vui mừng.

Cũng kể từ ấy câu chuyện về lòng hiếu thảo của Mokuren được nhiều người biết đến. Và cũng bắt đầu từ đó, người Nhật tổ chức Lễ hội Obon hàng năm để bày tỏ lòng biết ơn đối với cha mẹ và linh hồn những người đã khuất. Điệu múa mà Mokuren múa khi gặp lại mẹ cũng được người Nhật học theo, họ gọi điệu múa này là điệu múa Bon hay điệu múa Bon Odori.

2. Thời gian tổ chức Lễ hội Obon Nhật Bản

Trước ngày diễn ra lễ hội, người dân thường chuẩn bị rất nhiều thứ để tổ tiên về với con cháu an toàn và sau đó là an tâm trở về thế giới bên kia. Lễ hội Obon được tổ chức hai lễ chính là lễ Mukaebo (Đón các linh hồn) và lễ Okuribon (Tiễn các linh hồn) theo trình tự nghi lễ như sau:

Ngày 12/8: Chuẩn bị đón ông bà tổ tiên. Vào trước ngày bắt đầu Obon, có phong tục trang trí dưa chuột và cà tím bằng que tăm hoặc đũa, được gọi là " Ngựa linh thiêng ". Dưa chuột là ngựa và cà tím là bò, có nghĩa là “những người đã khuất sẽ lên ngựa để nhanh chóng trở lại trần gian, sau đó sẽ cưỡi bò để thong thả từ từ quay trở về thế giới bên kia”.

Ngày 13: Lễ đón linh hồn. Ban đêm, người ta thắp đèn trước bàn thờ và đốt những cuống gai đã tước trước vỏ ở vườn và cổng. Đây được gọi là " Lửa đón " để giúp linh hồn tìm thấy đường về nhà. Người ta nói rằng linh hồn của những người đã khuất sẽ cưỡi đám khói của ngọn lửa này trở lại nhân gian. Nhờ đám khói này, linh hồn của người đã khuất sẽ không bị lạc và có thể trở về nhà của mình một cách an toàn, vì vậy đám khói này còn có vai trò như là vật chỉ đường “Michishirube”.

Ngày 14 giờ 15: Khoảng thời gian các linh hồn ở lại nhà. Lúc này, nhiều thành viên trong gia đình thường đi tảo mộ. Họ thường quét dọn mồ mả, dâng hoa, thắp hương, dâng nước cho tổ tiên. Sau đó, họ hàng, người thân trong gia đình quây quần dùng bữa. Một số gia đình thậm chí còn thờ cúng tại nhà. Đây cũng là lúc các sự kiện, hoạt động của đường phố bắt đầu.

Ngày 16: Vĩnh biệt linh hồn. Ngày cuối cùng của lễ hội Obon. Ngày này là ngày để nói lời từ biệt với tổ tiên. Lúc này, người ta thắp “Lửa tiễn đi”, “Lửa đón” vào đúng vị trí, soi đường đưa tiễn các linh hồn về với thế giới bên kia.

Theo truyền thuyết, Mokuren đã làm lễ cúng các nhà sư vào ngày 15 tháng 7. Đúng ra, ngày 15 tháng 7 sẽ là ngày mà lễ hội Obon được tổ chức. Tuy nhiên người dân Nhật Bản tổ chức lễ hội Obon tùy thuộc vào từng vùng miền khác nhau. Do người dân ở các tỉnh khác nhau sử dụng lịch cũng như phong tục tập quán khác nhau nên thời gian diễn ra lễ hội Obon không cố định. Điều này dẫn đến việc lễ hội Bon có nhiều thời điểm tổ chức khác nhau tùy theo từng vùng khác nhau. Hiện có 3 mốc thời gian chính diễn ra lễ hội Bon ở Nhật Bản:

Lễ hội Bon tháng bảy (Shichigatsu Bon): lễ hội Bon tháng 7 được gọi là Shichigatsu Bon được tổ chức vào ngày 15/07 theo dương lịch ở các vùng như Tokyo, Yokohama và Tohoku.
Lễ hội Bon truyền thống (Kyu Bon): lễ hội Obon truyền thống được tổ chức vào ngày 15/07 theo Âm lịch ở các vùng phía Bắc Kanto, Chugoku, Shikoku và các đảo ở phía Tây Nam.
Lễ hội Bon tháng tám (Hatchigatsu Bon): đây là lễ hội Bon được tổ chức phổ biến nhất tại Nhật Bản vào ngày 15/08 dương lịch là ngày phổ biến nhất và là ngày hội Obon lớn nhất được tổ chức tại cố đô Kyoto. Bạn nhất định không thể bỏ lỡ cơ hội thưởng thức điệu múa Odori và chiêm ngưỡng Lễ Dâng Lửa – hai nét đặc sắc nhất trong lễ hội Obon.

3. Các nghi thức, đặc điểm nổi bật diễn ra của lễ hội Obon tại Nhật

Lễ hội Obon của Nhật Bản có rất nhiều hoạt động ấn tượng như: lễ dâng lửa, biểu diễn điệu múa Bon Odori hay các trò chơi dân gian hấp dẫn thu hút được rất nhiều người tham gia. Hãy cùng Kiến Minh tìm hiểu rõ hơn về các nghi thức và đặc điểm nổi bật diễn ra tại lễ hội Obon nhé!

Đón và tiễn linh hồn trong lễ hội Obon

Tương tự như ngày lễ vu lan ở Việt Nam, ngày lễ Obon của Nhật Bản cũng phải đón các linh hồn về nhà và lễ tiễn linh hồn trở lại âm phủ. Đây được coi là phần quan trọng nhất của lễ hội. Lễ hội được diễn ra vào ngày 15 nhưng thường ngày 13 sẽ là ngày mà các gia đình đốt lửa để cho linh hồn của người đã khuất quay trở về nhà. Qua ngày 1 thì mọi người trong gia đình sẽ làm lễ đễ tiễn linh hồn về âm phủ. Họ sẽ dâng bánh Okuri Dango và cũng thực hiện đốt lửa giống như như ngày 13 để tiễn linh hồn.

Dâng lửa soi đường cho linh hồn

Trong lễ hội Obon thì việc dâng lửa soi đường cho các linh hồn là phong tục mà các gia đình đều thực hiện. Mọi người sẽ đốt đuốc và để đèn sáng ở trong vườn hoặc ở ngoài cổng để dẫn các linh hồn trở về. Riêng một số vùng thậm chí còn tổ chức những lễ dâng lửa với quy mô rất lớn trong ngày Obon. Điển hình về lễ dâng lửa soi đường có lẽ phải kể đến lễ dâng lửa ở Kyoto. Mỗi đám lửa sẽ thể hiện một chữ và được đốt trên sườn núi tạo thành một chữ bằng lửa khổng lồ có thể chiêm ngưỡng được từ xa. Năm chữ được đốt trong lễ hội Obon ở Kyoto là chữ Đại, Diệu, Pháp, Thuyền (trong số 5 chữ có 2 chữ Đại được đốt cùng 3 chữ khác tạo thành 5 chữ).

Bon Odori – điệu múa của ngày lễ Bon

Một trong những điều gây ấn tượng trong lễ hội Obon Nhật Bản phải kể đến đó là điệu múa Bon Ori. Theo truyền thuyết, Mokuren khi biết linh hồn của mẹ đã được siêu thoát ông đã quá vui mừng và nhảy múa. Điệu múa đó được người ta truyền lại và gọi là Bon Odori. Chính vì thế, Bon Odori là điệu múa đặc trưng thể thiếu trong lễ hội Obon.

Nghi thức thả thuyền giấy trong lễ hội Obon

Tiếp đến là nghi thức Toro Nagashi (thả thuyền giấy) là nghi thức kết thúc lễ hội. Người Nhật sẽ thả thuyền hoa đăng trên sông, chiếc thuyền giấy nhỏ bên trong được thắp nến sẽ được thả ở các con sông với mục đích tiễn đưa linh hồn trở về. Bạn sẽ có cơ hội được chiêm ngưỡng một dòng sông sáng lấp lánh, thơ mộng. Đây được thay cho lời chào tạm biệt để các linh hồn tổ tiên trở về thế giới riêng của họ sau chuyến viếng thăm con cháu. Ở một số nơi, nghi thức thả thuyền giấy được diễn ra cũng là lúc pháo hoa rực rỡ trên bầu trời, ghi dấu lễ hội đã kết thúc.

Có thể thấy rằng lễ hội Obon là lễ hội mang rất nhiều thông điệp ý nghĩa đến từ Nhật Bản. Với ý nghĩa quan trọng nhất là về lòng hiếu thảo và có nguồn gốc lịch sử lâu đời, lễ hội Obon ở Nhật Bản Bản là một trong những lễ hội lớn được người Nhật rất coi trọng. Nếu bạn muốn có một trãi nghiệm chân thực nhất về lễ hội Obon, hãy tới cố đô Kyoto của Nhật Bản và trải nghiệm không khí lễ hội trong những ngày diễn ra Obon Matsuri nhé. Chắc chắn đây sẽ là một trải nghiệm khiến bạn hiểu hơn về phong tục của đất nước Nhật Bản đấy và lễ hội sẽ mang đến cho bạn nhiều ấn tượng khó quên.

----------------------------------------------------------------